Powierski (Powirski) Samuel z Chroślic (Chroski), (zm. po 1674), rotmistrz piechoty nadwornej węgierskiej Jana Kazimierza i Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Pochodził z rodziny szlacheckiej zamieszkałej w woj. krakowskim, której przedstawiciele pisali się z Chroślic (w pow. radomskim), a gniazdem jej było Powiercie w pow. konińskim. P. był synem Macieja.
Wraz z bratem Ludwikiem P. uczestniczył w r. 1648 w elekcji Jana Kazimierza z woj. krakowskim. Jako sługa star. bieckiego Jana Wielopolskiego dn. 19 X 1649 oblatował w grodzie krakowskim, wraz z Janem Miłkowskim, laudum sejmiku przedsejmowego woj. krakowskiego i instrukcję tegoż sejmiku daną posłom na sejm. Brał również udział w obradach sejmikowych w Proszowicach w dn. 11 X t. r. Z ramienia Jana Wielopolskiego uzyskał funkcję pisarza komory grybowskiej, co przynosiło mu znaczne dochody. Funkcję tę sprawował do rozpoczęcia działań wojennych polsko-szwedzkich, tj. do poł. 1655 r. Na początku 1656 r. rozpoczął służbę w nadwornej piechocie węgierskiej Jana Kazimierza, rekrutowanej w I kwartale 1656 w woj. ruskim i krakowskim. Pod komendą dowódcy tej piechoty Jana Guldyna uczestniczył w oblężeniu, szturmie i zdobyciu Warszawy w czerwcu 1656. Na przełomie 1657/8 r. przejął po J. Guldynie piechotę węgierską monarchy. Funkcję dowódcy «Węgrów JKM» sprawował do abdykacji ostatniego Wazy, uczestnicząc w wielu kampaniach wojennych tego okresu (np. od lipca do końca 1658 r. w oblężeniu Torunia) i stale eskortując parę królewską w częstych podróżach po Rzeczypospolitej. Chorągiew P-ego, licząca ok. 200 pachołków, była utrzymywana przez skarb publiczny, mimo że była chorągwią nadworną króla. Na czele «Węgrów JKM» P. wziął udział w kampanii zadnieprzańskiej 1663/4 r., m. in. w oblężeniu Głuchowa. Jego ludzie należeli do osobistej ochrony króla, towarzysząc Janowi Kazimierzowi w drodze powrotnej znad Dniepru na Mohylew, Mińsk do Wilna (marzec–maj 1664). Wraz ze swoimi podwładnymi wypełniał P. wszystkie funkcje o charakterze reprezentacyjno-porządkowo-ochronnym, jakie pełniły jednostki gwardii królewskiej. Uczestniczył m. in. w przygotowaniach i organizacji aktu egzekucji (3 I 1665) Konstantego Kotowskiego i innych przywódców konfederatów lit., osądzonych za zabójstwo hetmana polnego lit. Wincentego Gosiewskiego. W l. 1665–6 przebywał głównie w stolicy, gdyż wobec wojny domowej z Jerzym Lubomirskim sprawował osobistą ochronę Ludwiki Marii. Obie chorągwie węgierskie «JKM» w barwie żałobnej pod komendą P-ego i Felicjana Kazimierza Bogusławskiego wzięły udział w uroczystościach pogrzebowych Ludwiki Marii w Krakowie we wrześniu 1667. W r. 1668 został P. nadto rotmistrzem wybranieckim woj. mazowieckiego i był nim do r. 1673 włącznie.
Po abdykacji Jana Kazimierza P. podjął służbę w nadwornej piechocie węgierskiej Michała Korybuta, który część piechoty węgierskiej ostatniego Wazy przejął na swoje utrzymanie. Na czele węgierskiej chorągwi nadwornej wziął P. udział w powitaniu cesarzówny Eleonory i jej wjeździe do Częstochowy w dn. 26 II 1670. Uczestniczył również w uroczystościach koronacyjnych Eleonory w Warszawie w dn. 19 X t. r. Uniwersałem królewskim został wyznaczony do obrony Kamieńca Podolskiego, lecz w wyniku obaw przed malkontentami, w związku z nadchodzącym sejmem, Michał Korybut wycofał z drogi wysłaną gwardię z powrotem do Warszawy. P. był obecny na sejmie zwycz. 1672 r. Wraz ze star. golubskim Mikołajem Wiktorynem Grudzińskim pochwycił posła Sebastiana Jaranowskiego, goniącego z szablą za Kazimierzem Grudzińskim, wojewodzicem rawskim, zrywającym obrady sejmowe (11 III). Nie uczestniczył w kampanii chocimskiej 1673 r., pozostając przy boku Michała Korybuta we Lwowie. Po śmierci króla odprowadzał jego zwłoki do Krakowa, na czele piechoty węgierskiej. Podpisał sufragia Jana III z woj. krakowskim jako płk. «JKM». Wobec faktu, że piechota węgierska była z reguły nieopłacana, P. często uciekał się do samowolnych kontrybucji i stacji. Stąd w laudum ziemi czerskiej sejmiku przedkonwokacyjnego z dn. 2 I 1674 został P. oskarżony o wielkie rozboje i najścia dóbr szlacheckich, dokonane przez jego chorągiew. Domagano się, aby odsunięto go od komendy nad jednostkami gwardii przyszłego króla i aby poniósł karę na Trybunale Kor. P. rzeczywiście na początku 1674 r. wycofał się ze służby wojskowej, a jego urząd, rotmistrza piechoty wybranieckiej woj. mazowieckiego, powierzono Stanisławowi Zawiszy.
Ostatnie lata swego życia spędził P. w woj. krakowskim zajęty gospodarowaniem w nadanych mu tam za zasługi wojenne dobrach. Od Jana Kazimierza otrzymał m. in. wieś Hutki (1666), leżącą w star. olsztyńskim, od Michała Korybuta wójtostwo we wsi Jachówka (Jachnówka), w star. lanckorońskim. Miał nadto Puznowkę w star. osieckim na Mazowszu (1660) oraz Hrebenne (1668) koło Rawy Ruskiej. Zmarł po r. 1674.
Z małżeństwa z Justyną z Milerskich (wg Uruskiego mylnie «Chilewska») P. prawdopodobnie nie pozostawił potomstwa.
Niesiecki; Uruski; Elektorów poczet, 284; – Czermak W., Ostatnie lata Jana Kazimierza, W. 1972 s. 384–5; Wimmer J., Wojsko polskie w II połowie XVII wieku, W. 1905 s. 310; – Akta sejmikowe woj. krak., II 287, 388; Medeksza, Księga Pamiętnicza, s. 450; Pisma do wieku Jana Sobieskiego, II 826; Vol. leg., V 284; – AGAD: Arch. Skarbu Kor. IV nr 14, 176, 184, 251, 266, V nr 10, 311, I Pob. nr 133, 201v., Metryka Kor. nr 205, 72–73, nr 209, 325–326, nr 369, 223–v., Metryka Kor. Sigillata nr 2, 82v., nr 3, 112, nr 4, 34, nr 5, 110v., nr 10, 35v. nr 11, 138v., 118–v., 168, 175, Arch. Skarbowo-Wojsk. Dz. 86 nr 49, 11–12, Arch. Radziwiłłów Dz. II ks. 20, 504–505, Dz. V, teka 218 nr 10038 (cz. 2 – Sz. Morsztyn do Bogusława Radziwiłła, Warszawa 14 VII 1665), Arch. Publ. Potockich, nr 7/III, 48, 65; Arch. Państw. w Kr.: Arch. Sanguszków rkp. 170, 286–287, Castr. Crac., t. 250 s. 918; B. Czart.: TN, nr 164, 401, nr 166, 253–256, rkp. 399, 51, 80, rkp. 1592, 533, rkp. 1669, 89–91; B. Jag.: rkp. 5349/I, 829–832, rkp. 6227, 17–18, 23–24, 499–502; B. PAN w Kr.: rkp. 8319 (lauda czerskie) cz. 2, 435–436, rkp. 1070, 367, 650, Teki Londyńskie nr 8224, 121; IH Uniw. Warsz.: Nagielski M., Gwardia przyboczna i komputowa za dwóch ostatnich Wazów (1632–1668), (mszp. pracy doktorskiej), I 130–1, 189–192, II 337, 424, 433, 486, 489, 491, 498.
Mirosław Nagielski